72 dự án nữa có tổng đầu tư 43.000 tỷ vốn nhà nước nguy cơ "đắp chiếu"

Dư luận không khỏi sốc khi thông tin Bộ Kế hoạch và Đầu tư vừa đưa ra rằng, 12 dự án nghìn tỉ đồng thuộc Bộ Công Thương thua lỗ chỉ là phần nổi của băng chìm.

Cùng với 12 dự án này, 72 dự án khác với tổng vốn đầu tư gần 43.000 tỉ đồng cũng đang thua lỗ kéo dài, tạm dừng hoạt động, có nguy cơ “đắp chiếu”, gây thiệt hại lớn cho ngân sách nhà nước.

Nhà máy bột giấy Phương Nam đầu tư nhưng không thể làm ra sản phẩm (Ảnh minh họa: VietnamNet)

Điều đáng nói là, những con số vừa nêu vẫn chưa phản ánh hết thực trạng lãng phí đầu tư công. Bộ Kế hoạch – Đầu tư cho biết, cơ quan này mới chỉ nhận được báo cáo của 12 bộ ngành, 37 địa phương, 2 tập đoàn kinh tế, 9 tổng công ty nhà nước.

So với tổng số doanh nghiệp nhà nước phải thực hiện rà soát, báo cáo mới chiếm hơn 31%. Và nếu như việc rà soát được thực hiện với tất cả các Bộ và địa phương thì những con số kia sẽ như thế nào? Chắc chắn không dừng lại ở những con số trên, mà sẽ còn cao hơn nhiều.  Điều mà dư luận băn khoăn là, nếu chỉ dừng ở việc công bố các dự án thua lỗ thôi thì không ổn. Cần tìm ra giải pháp cho vấn đề và cùng với đó là quy trách nhiệm cho người đứng đầu đơn vị để xảy ra thua lỗ như thế nào?

Bàn về vấn đề này, phóng viên VOV đã phỏng vấn Giáo sư, Tiến sỹ Đặng Đình Đào, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Phát triển, Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội.

PV: Thưa Giáo sư Tiến sỹ Đặng Đình Đào, chỉ với hơn 30% số doanh nghiệp nhà nước được rà soát, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã chỉ ra được tới 72 dự án với 43.000 tỷ đang thua lỗ kéo dài. Theo ông, với tình hình hoạt động của các doanh nghiệp nhà nước hiện nay, nếu rà soát toàn bộ thì con số ấy có thể sẽ  thế nào?

GS Đặng Đình Đào: Rõ ràng trong tình hình sử dụng vốn nhà nước, vốn ngân sách, vốn vay và hoạt động của các doanh nghiệp nhà nước nếu rà soát 1 cách tổng thể, nghiêm túc ở tất cả các tỉnh, địa phương, ở các ngành thì con số có thể sẽ còn hơn 72 dự án như thế này.

72 dự án này với tổng vốn thua lỗ 43000 tỷ cùng với 12 siêu dự án của Bộ Công thương nữa cho thấy đây là một bức tranh về hiệu quả hoạt động, hiệu quả của các dự án của ta quá bất cập, quá nhiều vấn đề cần giải quyết. Đây là vấn đề cần nghiêm túc đánh giá và xử lý một cách nghiêm khắc để có giải pháp trong thời gian tới.

Giáo sư Tiến sỹ Đặng Đình Đào - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Phát triển, Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội (Ảnh: KT)

PV: Nguyên nhân dẫn đến tình trạng các dự án đầu tư có dấu hiệu không hiệu quả, được Bộ KH-ĐT chỉ ra là do năng lực chủ đầu tư yếu kém trong quá trình đề xuất, lập, thẩm định, triển khai và quản lý; công tác lập dự án còn nhiều yếu kém. Nguyên nhân thì đã rõ nhưng theo ông, với thực trạng này, việc giải quyết cần bắt đầu từ đâu?

GS Đặng Đình Đào: Giải quyết bắt đầu từ chính các chủ đầu tư các dự án này và những người thụ hưởng các dự án đấy. Vì hiện nay, không phải ở Trung ương mà ở các địa phương có những dự án phung phí hàng chục tỷ do khi xây dựng xong không vận hành được, không khai thác được phải đóng cửa hoặc xây dựng xong, làm xong thì xuống cấp ngay…

Điều này đã kéo dài nhiều năm ở Việt Nam rồi nên cần có giải pháp cương quyết và mạnh tay, từ Trung ương tới địa phương để xử lý các dự án đấy và dứt khoát phải tìm cho được nguyên nhân để xử lý trách nhiệm của những ai để xảy ra những thất thoát đó. Điều đấy mới là quan trọng.

PV: Có ý kiến hoan nghênh Bộ Kế hoạch Đầu tư công bố công khai những dự án thua lỗ, nhưng cũng cho rằng đã minh bạch, công khai rồi thì nên làm tiếp các bước nữa là phải làm rõ trách nhiệm người đứng đầu, tổ chức, cá nhân đã gây ra lãng phí. Nếu không, có người họ sẵn sàng hy sinh đời bố củng cố đời con, chịu kỷ luật, cảnh cáo nhưng ăn đến bao nhiêu đời cũng không hết”. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

GS Đặng Đình Đào: Tôi hoàn toàn đồng ý. Khi anh đã công khai được thế đó là một bước đầu cố gắng rồi, nhưng bước tiếp theo là phải làm quyết liệt hơn trách nhiệm của các cơ quan từ Trung ương đến địa phương để xảy ra những dự án thua lỗ đó. Cái đó là cái quan trọng chứ không thể để kéo dài.

Hiện nay, chắc không có nước nào mà thất thoát lại lớn như vậy. Cho nên, rõ ràng, việc công bố ấy là một cố gắng của Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhưng quan trọng hơn nữa là phải xử lý cho tốt. Phải tìm cho được nguyên nhân và cách khắc phục, chứ không thể để 43.000 tỷ và hàng chục tỷ khác trôi xuống sông được. Lãng phí một cách ghê gớm thế là có tội với dân.

PV: Dư luận cũng ái ngại năng lực quản lý các dự án, từ bộ, ngành, địa phương. Nơi nào nhận được dựu án là lại lập ra ban quản lý, đưa cán bộ của mình vào làm. Họ không có chuyên môn, không có nghiệp vụ và thiếu chuyên nghiệp. Đó là  chưa nói đến vấn đề lợi ích nhóm. Hậu quả là đầu tư công dàn trải, thất thoát, dự án treo, nhà máy đắp chiếu, tiền ngân sách đội nón ra đi, bệnh viện bỏ hoang, chợ xây xong không có ai đến họp. Ngân sách teo tóp, nợ quốc gia, nợ công ngày càng tăng cao. Vấn đề này, theo ông cần được xem xét rốt ráo ra sao?

GS Đặng Đình Đào: Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là từ cơ chế xin-cho mà ra cả, cấp phát ngân sách các dự án. Cho nên mới dẫn đến tình trạng này. Thứ hai nữa vẫn là sự vô trách nhiệm của các cơ quan khi phê duyệt quyết định đầu tư dự án từ dưới đến trên.

Thứ ba, khi phát hiện vấn đề cần có biện pháp xử lý ngay, chứ còn để kéo dài cuối cùng là hàng trăm, hàng nghìn tỷ trôi xuống sông mà người dân họ nhìn thấy xót lắm chứ. Nên vấn đề bây giờ không phải là rút kinh nghiệm nữa mà cái này cần xử lý một cách nghiêm khắc, triệt để để đừng tái diễn những dự án như thế nữa. Phải chấn chỉnh ngay từ dưới lên trên trong vấn đề quản lý vốn, đầu tư vốn, phê duyệt các dự án. Có như vậy mới có thể hạn chế được. Nếu làm không cương quyết thì người dân mất niềm tin đối với Nhà nước, đối với Đảng.

PV: Xin cảm ơn ông!

Cẩm Tú (VOV)