Cổ phần hóa: Lộ nguy cơ... vỡ kế hoạch

Nhiều vướng mắc

Theo kế hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Công văn số 991/TTg-ĐMDN ngày 10/7/2017, năm 2018 phải hoàn thành CPH ít nhất 85 doanh nghiệp (bao gồm: 21 doanh nghiệp thuộc danh mục năm 2017 và 64 doanh nghiệp thuộc danh mục năm 2018). Tuy nhiên, cập nhật của Bộ Tài chính cho thấy, đến hết tháng 6/2018, mới CPH được 8 doanh nghiệp (trong đó có 2 doanh nghiệp thuộc danh sách thực hiện CPH theo Công văn số 991/TTg-ĐMDN).

8 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án CPH có tổng giá trị doanh nghiệp là 29.378 tỷ đồng, trong đó giá trị vốn nhà nước là 15.162 tỷ đồng. Tổng vốn điều lệ theo phương án được cấp có thẩm quyền phê duyệt của 8 doanh nghiệp này là 18.163 tỷ đồng, trong đó Nhà nước nắm giữ 11.125 tỷ đồng, bán cho nhà đầu tư chiến lược 2.289 tỷ đồng, đấu giá công khai 4.660 tỷ đồng, số còn lại bán cho người lao động là 78 tỷ đồng và tổ chức công đoàn 5 tỷ đồng.

Với tư cách là cơ quan đầu mối chịu trách nhiệm trước Chính phủ về công tác CPH, Bộ Tài chính cho rằng, nguyên nhân của sự chậm trễ trên là do các doanh nghiệp CPH còn tồn tại nhiều vướng mắc về tài chính, đất đai, lao động trong giai đoạn trước CPH, nên cần có thời gian xử lý, dẫn đến kéo dài tiến độ thực hiện CPH.

Trong đó, một trong những vướng mắc lớn hiện nay là vấn đề liên quan đến đất đai. Các doanh nghiệp thuộc diện CPH đang thực hiện rà soát toàn bộ quỹ đất đang quản lý, sử dụng để lập phương án sử dụng đất đai theo quy định của pháp luật đất đai, trên cơ sở đó trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt trước khi quyết định CPH doanh nghiệp.

Khi tổ chức thực hiện cũng có nhiều tồn tại đã làm ảnh hưởng đến kết quả của quá trình CPH như doanh nghiệp sử dụng nhiều diện tích đất đai ở vị trí thuận lợi chưa thống nhất được phương án sử dụng với địa phương trước khi CPH. Theo Bộ Tài chính, thực tế quá trình các địa phương có ý kiến trả lời về phương án sử dụng đất và giá đất thường rất chậm, dẫn đến phải kéo dài thời gian, điều chỉnh tiến độ CPH. Một số địa phương chưa kiên quyết trong thu hồi, xử lý đất đai của các doanh nghiệp sử dụng đất không đúng mục đích, vi phạm pháp luật về đất đai...

Một nguyên nhân khác khiến tiến trình CPH không thực hiện đúng tiến độ là việc quyết toán bàn giao sang công ty cổ phần của các doanh nghiệp CPH đã chuyển sang hoạt động dưới hình thức công ty cổ phần còn chậm, làm ảnh hưởng đến công tác bàn giao và thu nộp các khoản về Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp.

Giải tỏa “điểm nghẽn” đất đai

Để khắc phục tình trạng CPH chậm trễ, Bộ Tài chính đề xuất cơ quan đại diện chủ sở hữu cần khẩn trương thực hiện việc CPH, phấn đấu hoàn thành kế hoạch. Đối với các doanh nghiệp có khả năng không hoàn thành kế hoạch, cần kịp thời báo cáo Thủ tướng Chính phủ các khó khăn, vướng mắc để xem xét, giải quyết.

Bên cạnh đó, điểm mấu chốt để giải tỏa tình trạng tiến độ CPH chậm trễ hiện nay là các doanh nghiệp cần khẩn trương rà soát toàn bộ quỹ đất đang quản lý, sử dụng để lập phương án sử dụng đất đai theo quy định của pháp luật đất đai trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt trước khi quyết định CPH doanh nghiệp, theo đúng quy định tại Nghị định 167/2017/NĐ-CP quy định việc sắp xếp lại, xử lý tài sản công; Nghị định 126/2017/NĐ-CP về chuyển doanh nghiệp nhà nước và công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do doanh nghiệp nhà nước đầu tư 100% vốn điều lệ thành công ty cổ phần.

Cơ quan đại diện chủ sở hữu phần vốn nhà nước tại các doanh nghiệp CPH đã hoạt động dưới hình thức công ty cổ phần cần khẩn trương chỉ đạo doanh nghiệp thực hiện quyết toán công tác CPH, xác định số phải nộp và nộp đầy đủ, kịp thời về Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp. Tăng cường kiểm tra, thanh tra, giám sát, kiểm toán, không để xảy ra thất thoát vốn, tài sản nhà nước trong quá trình sắp xếp, CPH. Chính phủ cần sớm ban hành Nghị định về quy chế hoạt động, cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, đồng thời triển khai các công việc cần thiết để Ủy ban này sớm đi vào hoạt động.

Liên quan đến việc gắn CPH với đưa cổ phiếu lên sàn,  Bộ Tài chính đề nghị các bộ ngành chỉ đạo người đại diện phần vốn nhà nước tại công ty cổ phần do mình quản lý yêu cầu doanh nghiệp nghiêm túc triển khai việc bàn giao các doanh nghiệp thuộc diện phải bàn giao về Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC), đồng thời khẩn trương thực hiện đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán theo đúng quy định.